17 januari 2015 plaatste de Gelderlander editie Rivierenland deels de volgende tekst van Wim Timmermans en mij als reactie op de gang van zaken tijdens de commissie Samenleving de week daarvoor. Het besluit dat daar werd medegedeeld leek een incident maar lijkt steeds meer een patroon. Een patroon waarbij transparant bestuur op de proef wordt gesteld:
Een notie van wantrouwen
De vergadering van de commissie Samenleving van de gemeente Geldermalsen is stil. Behalve de commissieleden zitten er misschien 6 mensen op de publieke tribune. De meeste zijn verdwaalde raadsleden. De agenda lijkt ook verre van spannend. Geen raadsvoorstellen. Geen discussiestukken. Alleen wat nota’s ter kennisname. Plotseling ontstaat er beroering in de vergadering. Het gaat over de huishoudelijke hulp. Daar heeft Geldermalsen een paar jaar geleden al fors op ingegrepen. Daardoor zouden er nu geen al te forse maatregelen meer nodig zijn.
Maar wat blijkt? Iedereen die nog een beroep moet doen op huishoudelijke hulp, moet een eigen bijdrage betalen. Op zich is dat niet schokkend. Veel mensen kunnen zich dat ook wel permitteren. Alleen, ook de minima en mensen die daar vlak boven zitten, moeten ineens een eigen bijdrage gaan betalen. Zo’n twintig euro per maand. Dan gaat het bijvoorbeeld om mensen van tachtig jaar oud met alleen AOW. Dat AOW gaat grotendeels op aan vaste lasten. Daar is misschien per maand een paar honderd euro van over. En als je daar 20 euro van kwijt raakt, gaat het al gauw over 5 tot 10 procent van je maandelijkse vrije uitgaven. Het gaat ook over een ongehuwde moeder met drie kinderen. Kortom het gaat over mensen die direct te maken gaan krijgen met de zogenaamde ‘armoedeval’. Mensen die ook niet snel even wat extra bij kunnen gaan verdienen.
Geldermalsen heeft van oudsher een breed gedragen, sociaal armoedebeleid. Daar is vaak discussie over, maar dat heeft tot nu toe alleen maar geresulteerd in nog steviger politieke steun voor dat beleid. De verwachting leeft bij een ieder dat dat beleid ook bij een college van Dorpsbelangen, SGP en CDA in veilige handen zal zijn. Dus zowel in de commissie als onder het publiek ontstaat beroering. Maar de wethouder houdt voet bij stuk. Het geld is nodig en als er echt iets fout gaat, is er altijd de bijzondere bijstand nog. Daar kunnen gedupeerde crepeergevallen een beroep op doen. Dat hij daarmee aangeeft dat het geld er dus toch is en dat hij alleen maar extra geld aan controle en bureaucratie gaat spenderen, wil nog niet doordringen. Ook dat hij onnodige frustratie bij de gedupeerden veroorzaakt, die ongetwijfeld geen ster zijn in het invullen van formulieren komt blijkbaar niet bij hem op. De wethouder heeft nog een tweede argument. ‘In andere gemeenten gebeurt dit ook.’ Vergetend dat ‘goed voorbeeld goed doet volgen’ iets anders is dan ‘als zij onfatsoenlijk zijn, dan mag ik het ook’.
Wat is er nu precies gebeurd, waardoor het college kon besluiten om maar liefst 60.000 euro bij de allerarmsten te gaan ophalen? Een gemeenteraad stelt kaders voor burgemeester en wethouders en controleert vervolgens of men zich daar aan houdt. Die kaders noemt het college vervolgens “het mandaat” en daarbinnen mag men alles zelf beslissen. Maar goed ook want anders moet een gemeenteraad fulltime op de stoel van de wethouder zitten en de meeste leden hebben gewoon een baan. Met zo’n mandaat geeft de gemeenteraad haar ‘vertrouwen’ dat de wethouders dit op een herkenbare wijze doen. ‘Herkenbaar’ betekent dan meestal ‘volgens het coalitieakkoord’ of volgens eerder beleid. Maar soms ook niet. Zoals nu. Navraag leert dat op pagina 157 van een complex voorstel een zinnetje het mandaat voor dit onderwerp regelt. Lastig zinnetje want daar zijn verschillende interpretaties op mogelijk, blijkt tijdens de commissie. Allemaal geen boze opzet maar in goed vertrouwen. Soms als politiek middel: “ja, maar dat is het mandaat van het college”, soms als pressiemiddel “U heeft dit gemandateerd aan het college, u gaat daar niet meer over” en soms, soms blijkt de ware aard van een college. Nu lijkt de eigen financiële nood, belangrijker dan de zorg om de kwetsbare burgers en de raad moet toekijken, vanwege “dat is het mandaat”
Wat nu? Op zich heeft het college dus de bevoegdheid (en genomen) dit onzalige beleid uit te stippelen en uit te voeren. En omdat kwetsbare burgers de dupe worden schaden ze feitelijk nu het vertrouwen van raadsleden. Maar wij zullen er, vanuit onze controlerende rol, alles aan doen om dit tegen te houden. Vanuit de ambitie in een fatsoenlijke gemeente te wonen, waarin zaken voor de burger worden geregeld en niet andersom. Desnoods, na deze notie, met een motie, opdat het vertrouwen terugkomt.
Wim Timmermans (PvdA) & Jan de Geus (D66)
