“Waarom bent u hier” vraagt de onderzoeker met prangende ogen, na het handenschudden. Haar secretaris houdt de adem in. Lekker begin, denk ik nog terwijl ik ga zitten. Kan ik hier een fout antwoord op geven, of is dit een onderdeel van de vraagtechniek. Ik pijnig ondertussen mijn hersens over de opbouw van Socratische gesprekken uit mijn schoolboeken. “Om uw vragen te beantwoorden, toch?”, stamel ik wat. Stom, nooit een vragend antwoord geven, laat staan met een behoefte aan bevestiging op het eind. Les één uit de cursus ‘assertiviteit’, die ik zelf regelmatig geef. Ik sla alsnog bijna dicht maar begrijp dat ze het niet doet om te pesten maar om te weten, te checken, vast te leggen.
Ik bevind mij in een buitenwijk van Utrecht, in een kale ruimte met alleen een grote witte formica tafel met vier stoelen voor ons drieën. De secretaris wijst op het boeket bloemen in de hoek, als hij verontschuldigend zegt: “We zijn net in dit pand getrokken”. Dat klopt wel want buiten op de deurbel stonden heel andere namen; het is dat ik een bekende zag, die zich haastte om voor mij de deur open te doen. Ik zit in het integriteitsonderzoek vanwege mijn ambitie om wethouder te worden. De omgeving doet recht aan de sfeer van geheimzinnigheid die hangt rondom integriteit. Ik heb niets te verbergen, dus ik ga ontspannen, haast lacherig aan de slag. Enkele dagen geleden digitaal vragen beantwoord, mijn BKR dossier moeten kopiëren, kamer van koophandel nummers opsommen en al allerlei andere vragen: Over mijn bijbaantjes (nevenfuncties), of familieleden in criminele organisaties zitten, of ik grond wil aanschaffen in West Betuwe, van plan ben te verhuizen en zo gek kun je het niet noemen, het is digitaal gevraagd. Daarna is het betreffende bureau alles gaan toetsen. Dit gesprek is voor de puntjes op de i, dacht ik nog maar al heel snel blijkt anders. Het is bloedserieus, geen tijd voor ditjes en datjes van Donald Duck maar direct ter zake, zakelijk. Gaandeweg blijkt het een actieve, gestuurde reflectie waarbij ikzelf het oordeel mag geven en zij het finale oordeel ‘samenvat’. “Precies!”, zegt ze af en toe triomfantelijk waarop ik weer onmiddellijk twijfel of dat aanmoedigend, bestraffend of simpel afrondend bedoeld is.
Zo af en toe probeer ik -zo luchtig mogelijk- een case in te brengen en om advies te vragen, maar daar is ze niet voor, laat ze duidelijk blijken. Ik ben er voor haar, ze wil mij “nóg beter leren kennen” (sec) en zoekt “naar aandachtspunten om mij te wijzen op de publieke consequentie van mijn ambitie”. “Wil je nog steeds wethouder worden”, vraagt ze halverwege en ik vraag mij af of ik zo vertwijfeld kijk op haar vragen maar deze vraag zit waarschijnlijk ook in het rijtje ‘prikkelende vragen’.
Anderhalf uur word ik stevig doorgezaagd. Quasi eenvoudige vragen krijgen ongekende diepgang en gelaagdheid. Met LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen) in optima forma, toont ze mij de consequenties van mijn verleden, veelal van geen invloed, soms aanleiding tot een aantekening. “Wellicht te bespreken met de burgemeester, op een later moment”, verklaart ze, “lid van een raad van toezicht kan immers verwarring opleveren voor hen die die functie niet kennen”.
Geen oordeel, ze velt geen oordeel, dat oordeel komt in het rapport, dat ik uiteraard eerst mag inzien en “van aantekeningen mag voorzien, of, zo ik wil, mij kan terugtrekken uit de procedure”. Dat klinkt heftig maar het is de standaard vrijheid die geboden wordt, want voor alles wordt gezichtsverlies voor betrokkenen vermeden.
“Waarom wilt u wethouder worden?” Ik vergeet de reden voor het gesprek en geef gedreven/enthousiast mijn reden waarom ik het zo fantastisch vind die rol te mogen vervullen, zeker gezien de portefeuilles. Ze lacht, draait zich naar haar secretaris en zegt tegen hem: “Vertel jij meneer de Geus de verdere procedure” en klapt haar laptop dicht. Hij vertelt, hij begeleidt mij naar buiten en in de wachtkamer zie ik de volgende zitten. “Succes!”, roep ik naar hem, zonder reden. Het bestuurssecretariaat heeft al gebeld voor de volgende afspraken.
